(Enkel)spoormodule NSpoor Zuid-Limburg

[athmulder]

Het grondstation
In het grondstation zit een keerwiel bevestigd op een installatie, zodanig dat het wiel horizontaal 1 cm kan verschuiven, door een veer. Als de kabel onderweg meer lengte nodig heeft, wordt de veer ingedrukt en verschaft zo de noodzakelijke flexibiliteit. Elke gondel die aan de kabel wordt gehangen kost minstens 2mm extra kabel. Omdat ik het aantal gondels van 15 naar 9 verminderde, moest ik het grondstation een halve centimeter naar achteren opschuiven om de kabel altijd strak te houden.
De stellage waaraan dit wiel is opgehangen heb ik in eerdere acties (al in 2006 denk ik), bekleed met een laagje plastic, zodat de uitstekende delen van de gondels er niet aan vast kunne blijven haken. Ook aan de onderzijde is, met aluminium, een strakke bodem bevestigd, met hetzelfde doel.
Mijn hoop was dat de gedraaide gondel tijdens het draaien langs het wiel horizontaal zou blijven. Daar zit nog een probleem.
De kantelinstallatie, twee pinnen, met een onderlinge afstand van 17mm, is bevestigd aan een aluminiumstrip. Die pinnen bestaan uit m3-bouten (bevestigd met moeren) in een sleufje om flexibel de juiste hoogte te kunnen innemen. De laatste pin zit ook 17 mm voor de geleider van het grondstation, zodat de kabel daar nog vrij (genoeg) naar boven kan bewegen.


Bij deze foto van het grondstation zit de ombouw er nog deels omheen. Je ziet hier een paar krachtige magneten gelijmd tegen de binnenzijde van de muren, om hat dak vast te houden.





Foto’s van het grondstation

Het bovenstation
Het bovenstation bestaat uit een net zo groot keerwiel als op het grondstation, dat op een stellage is bevestigd en wordt aangedreven door een zeer lawaaierige motor, via allerlei tandwielen. In eerdere versies was ook hier de stellage door mij beschermd met papier/plastic, om de gondeltjes niet in het frame te laten verdwalen. Omdat ik het motortje nog altijd niet vervangen heb door een nieuw en geruislozer exemplaar, dat ook betrouwbaarder werkt en daarom al vaak werd weggehaald, ligt alles nu open. Bij het verlaten van deze installatie, op 17mm afstand, zitten ook hier twee pinnen op een onderlinge afstand van 16mm (m3, met moeren vast in een aluminiumframe, dat bevestigd is op een m6-schroefdraad die in de zijwand van de module vast is verankerd, maar met twee moeren wat in hoogte kan worden versteld.


Op deze foto van het bovenstation zie je tegen de zwarte wand aan een stukje plastic, dat ik heb bevestigd om eventueel scheef hangende gondels weer recht te krijgen, zodat het keren ervan op de juiste wijze begint.





Foto’s van het bovenstation. Bij de laatste foto zie je een grote zwarte schroef waarop een heel sterke magneet is gelijmd, die het dak vasthoudt.

Dit betekent dat de beide keerinstallaties op het achterste deel van de module zitten en dat er daarom maar 45 centimeter van de kabelbaan geheel vrij zichtbaar is. Tussen de gondels zit ongeveer 17 centimeter. Je ziet er dus nooit meer dan 4 tegelijk op weg naar beneden (vol) of op weg naar boven (leeg).

Het belangrijkste is nu dat de gondels betrekkelijk stabiel recht blijven hangen, zeker als ze vol zijn. Anders is het niet realistisch.

De afgelopen weken ben ik druk geweest om alles weer gangbaar te krijgen. Wat ik daarvoor heb gedaan komt in de volgende bijdrage.

[athmulder]

De herstart van het project dit jaar
In 2022 leverde Hoontje me de nieuwe gondels, nadat de verbouw van de sporen en de stortinstallatie gebeurd was. De nieuwe gondels hadden een vaste vloer, op 3mm van de bovenkant (i.p.v. 2 of 2,5mm), precies waar ook het kantelpunt zat. Dat leverde problemen op met de bevestiging van de haken. Want in eerdere versies had ik om die haken heen een kousje van een elektriciteitsdraad kunnen wriemelen, zodat de gondel er niet af viel, maar daar was nu gen ruimte voor. Daarbij had ik ook de haak zo kort gemaakt, dat die helemaal niet meer uitstak en dus niet meer kon blijven haken. Daardoor was het van heel groot belang geworden dat de gondel niet van de haak kon schuiven, want dan hangt hij natuurlijk scheef. In 2022 en 2023 kwam ik er niet meer aan toe om er verder mee te gaan. Eerst dacht ik aan nieuwe gondels, met de vloer op een andere hoogte, of het kantelpunt ergens anders.
Toen ik er na de jaarwisseling nog eens naar keek, dacht ik dat ik misschien het gaatje van het kantelpunt iets hoger kon maken, zodat de haak inclusief een stukje isolatie toch langs de vloer kon lopen. Al gauw kwam ik er achter dat de haken daarvoor net wat te kort geworden waren. Omdat ik mijn hakenmal kwijt was (misschien in de open haard?), en de haken in principe wel goed waren, vijlde ik de hoeken van de haken wat uit, zodat ik een fractie meer ruimte kreeg. Maar dat was net niet genoeg. Met wat soldeertin op het uiteinde van de haak, staken ze nu wel allemaal weer iets uit en kon ik de gondels aan de draad ophangen.


Foto van haakje met wat extra soldeertin

Bovendien haalde ik de al in 2010 verwijderde kantelinstallaties voor de dag en zette die zo goed mogelijk vast (zie de foto’s in de vorige bijdrage). Nu had ik voldaan aan mijn twee belangrijkste voorwaarden om opnieuw een testtraject in te gaan: maatvaste gondels en vaststaande kantelinstallaties.

Bij het aanzetten van de installatie bleek het direct al redelijk te werken: een enkele gondel ontspoorde (door iets uitbuigen van de haak aan de bovenzijde was dat verholpen) en de meeste gondels kantelden ook direct. Natuurlijk liepen ze nog wel van de haak af, want er zat nog geen stop op.
Met een stukje isolatie probeerde ik het op de oude manier, maar dat hielp onvoldoende en veel gondels liepen toch nog uit de haak. Tijdens het hardlopen bedacht ik dat de gondels eigenlijk helemaal niet ronddraaien, maar een halve slag draaien, en dan terug (zie de tekening van twee bijdragen hiervoor). Dat ik dát niet al in 2006 had gezien, dat had veel gedoe gescheeld.
De hoeken van haken, zelfs als die met een mal gemaakt zijn, kunnen nu eenmaal een fractie afwijken (d.w.z. niet in één lijn zitten), zodat de gondel een fractie scheef draait. Dat zag ik ook gebeuren, maar hoe krijg je dat precies goed bij 9 gondels?

De oplossing bleek door mijn vaststelling dat ronddraaien niet nodig was, uiteindelijk eenvoudig. Ik sneed kleine stukjes papier in de vorm van een ruit, die ik onderin de gondel neerlegde met een druppeltje bureaulijm erop. Met een pincet vouwde ik die ruit over de ingestoken haak en ik drukte de lijm eruit met het pincet, er voor zorgend dat het uiteinde van de haak niet uit gondel kon schieten, dus zo dicht mogelijk tegen de bocht van de haak aan. Ik legde de haak en de gondel zo te drogen dat de ruit (nu een driehoek geworden) verticaal stond. Voortaan kan elke gondel maar een halve slag maken.


Foto van een gondel met een aan de haak bevestigd ‘ruitje (driehoekje)’ dat droogt.

Vrijwel alle gondels en haken werkten toen direct goed, behalve dat sommige gondels soms nog wat te ‘vrij’ bewogen en toch nog scheef hingen, wat ik meende op te kunnen lossen met wat vet bij draaipunten, waardoor het allemaal wat stroever gaat. Dat werkte inderdaad fantastisch, behalve dat na een uur het papier én de lijm door het ingedrongen vet weer los waren gegaan. Ik moest dus de gondels schoonmaken en opnieuw beginnen. Het blijkt heel lastig het laatste vet uit de gondels te krijgen en af en toe gaat er nog een ‘ruitje/driehoekje’ los.

Tijdens het testen bleek de kabelbaan nooit meer te ontsporen. Dat was grote winst. Wel bleef hij af en toe vastzitten. Dat kon liggen aan de bevestiging van de haak aan de geleider (iets te grote afstand), of aan de geleider die bij de ingangen van de stations bleef vasthangen. Terwijl ik de vorige bijdragen maakte, testte ik intussen en maakte af en toe een gondeltje schoon en bevestigde een nieuw ‘ruitje’. Langzaam maar zeker wordt het nu beter.

In de volgende bijdrage het vervolg, want er was nóg een verrassing én het is nog niet klaar.

[athmulder]

Eerst maar de verrassing, ook voor mij. Anders ga je maar zoeken in die rijstebrij van tekst.
Een paar bijdragen geleden heb ik een painttekening gepost van de draaibeweging zoals ik die bedoeld had in 2006. Maar werkt het ook zo? Nee, helemaal niet! Dat zag ik zelf ook tot mijn verbazing toen ik goed keek. De eerste pin geeft inderdaad een draai aan de gondel, maar om voorbij die pin te komen, gaat de draad omhoog (of omlaag), en draait de gondel al ruim 120 graden. De volgende pin zit in beide gevallen iets lager en zorgt ervoor dat de gondel vlak wordt gedraaid en zo vlak verder gaat. Dat wordt bevorderd door een klein horizontaal ‘vlaggetje’ achter de pin. Feitelijk ziet de echte tekening er dus zo uit:


Tekening van de echte beweging

Ik had veel geluk dat ik de oude keerinstallaties terugvond en zonder wijzigingen ‘gewoon’ op de ondergrond kon vastzetten. Beide installaties hadden een niveauverschil tussen de eerste en de tweede pin, wat ik eigenlijk niet (meer) snapte, maar niet wijzigde. En, het werkte zonder wijzigingen! Blijkbaar had ik dat in 2006 (of later) al eens vastgesteld, zonder in mijn hoofd de tekening aan te passen.

Ik herinnerde me wel dat ik diverse keren heb geprobeerd een exacte tekening te maken van hoe de omkeerbeweging precies moest plaatsvinden. Ik kwam daar nooit echt uit. Ik had zelfs eens aan een constructie gedacht, waar de gondel wordt ‘opgevangen’ door een opzij van de kabel staande gondelvanginstallatie, die door de beweging van de kabel in een sleuf een omkeer beweging maakt, waarna die de gondel loslaat en de opvanginstallatie weer terug kan veren (door een veer) om de volgende gondel op te vangen. Maar ik kreeg ook dat nooit getekend en, wist ik daarom zeker, dus ook niet tot een betrouwbaar mechaniek gemaakt. Nog afgezien van dat gedoe met een veer…
Gelukkig werkt dit eenvoudige systeem om voor mij onverklaarbare redenen wel, en steeds beter ook. Eenvoud is ook het kenmerk van het ware.…

Maar het is nog niet af.

[athmulder]

Deze bijdrage heeft wat langer op zich laten wachten dan ik van plan was.

Het testen van de gondeltjes gaat langzaam, vrijwel elke dag een kwartiertje. De gondels 4, 2 en 8 leverden steeds de problemen op. Met wat houtlijm heb ik de iets te groot gemaakte gaatjes in stapjes wat kleiner kunnen maken. Nu doen alleen nr 2 en 8 nog wat lastig en blijven niet recht hangen.
Ook heb ik de kantelinstallatie van het bovenstation een derde slag lager gemaakt door te draaien aan de 6m-moeren. Sommige gondels bleven daar hangen. Het kost tijd, maar het begint steeds beter te lopen.

Omdat deze module nu toch overeind staat, wordt alles wat wachtte op aanpassing ook aangepast. De onderstaande foto’s laten zien hoe het oude ANWB-verkeersbord verkleurd was, ook al zat het landschap helemaal ingepakt. Ooit heb ik daar een gewone kleurenprinter gebruikt. Nu is met een laserprinter geprint. Dat is veel kleurvaster.

[athmulder]

Vervolg.
Behalve het verkeersbord is ook een inmiddels ontbrekend routebord bijgemaakt, zodat alle bedoelde ornamenten op het station weer compleet aanwezig zijn.
Het kleiner maken van gaatjes in sommige gondels is een lastig karwei. De gondels 2 en 8 hadden nog meerdere behandelingen nodig. De gondeltjes lopen nu in een procedure van 120 seconden en alleen af en toe een hapering aan de bovenkant houdt de rondgang nog op. Ook dat gebeurt alleen bij bepaalde gondels, maar ik krijg er nog geen vinger achter waar het dan mis gaat. Dat bleek uiteindelijk bij gondel 2 en 5 te moeten resulteren in een iets verkorte aanhechting aan de bovenzijde, een fractie van een mm korter. Het heel precies solderen van dergelijke kleine onderdelen (op 0,2mm!) vind ik heel lastig en ik heb ook gezien dat ze daarom niet allemaal precies gelijk zijn. Waarschijnlijk zal het af en toe toch kunnen blijven misgaan.
Het testen duurde daarom flink lang en af en toe bleven de gondels hangen. Ik dacht even dat ik de probleemgondels er gewoon uit ging halen, dus terug naar 7 gondels. Dan is er ook veel minder kans dat zowel beneden als boven een gondel tegelijk aan het omkeren is, waardoor de kracht die wordt gevraagd van de draaiwielen net wat te groot wordt, zodat ze gaan slippen. Maar plotseling gaven ze hun verzet op en nu draait de kabelbaan al uren zonder probleem, hoewel de gondels niet altijd even recht hangen. Ik denk dat ik me daar maar bij moet neerleggen.

De activiteiten op het station bij het binnenkomen van een goederentrein met zelflossers zijn nu:
– De trein komt langzaam, achteruit rijdend binnen. Zodra hij de laad/losinstallatie bereikt stopt hij en na het keren ontkoppelt de loc, die dan wegrijdt voor een andere klus. Het kan natuurlijk ook dat de loc niet ontkoppelt en verder gaat met het volgende punt, na het keren:
– Na het aankoppelen rijdt de trein tot het einde van het blok en keert om. Daarna rijdt hij in korte stukjes onder de laad/losinstallatie door en blijft drie keer even staan om het beladen per ongeveer twee wagons te simuleren. Dat kost tijd en ik heb een list bedacht om dat allemaal zo te kunnen doen zonder dat ik op de vrije baan al een blok heb gereserveerd, want anders kan de Dienstregeling intussen niet doorgaan over dat gereserveerde maar nog niet gebruikte blok. Omdat dat optrekken/stilstaan op ‘tijd’ gebeurt – ca. 5 seconden vooruit kruipen, ca. 10-15 seconden stilstaan - varieert het per manoeuvre een beetje, afhankelijk van hoe snel de loc rijdt. Koud doet hij er wat langer over.

Dit alles moet ik met één specifieke loc gaan regelen, want elke loc heeft zijn eigen eigenschappen. De (Minitrix) Belgische Nohab heb ik daarvoor uitgekozen. Die rijdt heel betrouwbaar na een ombouw van de stroomafname.

Terwijl de losgekoppelde sleep bijna op het uiteinde van het blok staat, kan voor het perron nog een personentrein binnenlopen. Ook hiervoor heb ik natuurlijk slechts die ene vrije bezetmelder ter beschikking. Dit gebeurt dus noodgedwongen ook op tijd en daarvoor heb ik de DE1 uitgekozen. Die is niet te lang en past dus makkelijk voor het perron en rijdt zeer betrouwbaar op zijn Arnold-motorpost onderstel. Omdat ik in dit geval qua beveiliging aan de computer dus niets kan overlaten, moet ik kiezen voor extra zekerheid wat betreft betrouwbaar materieel en dus voor minder flexibiliteit.
Een paar foto's van hoe het er nu uitziet:













Het maken van een werkende procedure voor het keren én het met drie korte stukjes rijden op één bezetmelder kostte nogal veel tijd én ook de hulp van mede-MpC-er Wytze Oostenbrug om de trukendoos volledig te gebruiken. Zo gauw de trein keert, wordt het blok nu leeg gemeld en weet MpC dus niet meer waar de trein is. Dan moet de trein in drie korte rukjes onder de beladingsinstallatie door, twee wagons per keer. Omdat de trein echter vrijwel direct in de laatste bezetmelder zit en dan normaal zou stoppen, moet ik MpC voor de gek houden. Ik wil het volgende blok immers nog niet reserveren, want dan moet de dienstregeling op de hoofdbaan daarop wachten. MpC meldt na mijn vrijmelding van het blok daarom dat de trein kwijtgeraakt is, maar er worden gelukkig wel commando’s naar de trein in het betreffende blok gestuurd (blok 48 in dit geval), zodat de trein stroom krijgt en inderdaad stukjes vooruit rijdt. Dankzij het ongeduld van mijn kleinzoon, testte ik de procedure gelukkig ook nog eens met meer treinen tegelijk op mijn testbaantje. Daarbij kwam ik er achter dat ik per deelinstructie het bestemmingsblok (F.48) moet herhalen, anders wordt de volgende instructie blijkbaar naar een willekeurige wél door MpC vindbare trein gestuurd. Testen is dus heel belangrijk. Ik vind trouwens dat ik nu genoeg heb getest en ik repareer het landschap weer. Ik was van plan dit project de kans te geven tot ergens half maart en dat is het zo.

Helaas kreeg ik net bericht van onze modeltreinenbouwer Jan (die ook de DE1 heeft gebouwd), dat het hem niet is gelukt een ander Z-onderstel voor onze smalspoorloc gereed te maken. De (middelste) derde as gaat na het verwijderen van de wielen zo slingeren, dat het model steeds vastloopt. Het was altijd al een probleem om voldoende stroomafname te garanderen, zodat we hem altijd wat te hard moesten laten rijden. Nu staat hij dus voortaan stil…. Dat is natuurlijk wel weer modelgetrouw, helaas. De foto is van 2007, toen alles dus nog min of meer reed.



Ik denk dat er nu verplicht nog een filmpje moet volgen om te laten zien hoe (im)perfect het nu werkt. Toch laat ik het hierbij, anders kost het me nog een seizoen.

[athmulder]

Eindelijk is het gelukt om een redelijk filmpje van de kabelbaan en de bijbehorende manoeuvre te maken. Na twee jaar was ik weer vergeten hoe het moest. Perfect is het niet, maar hier blijft het wat mij betreft bij. Veel plezier met kijken.

[Krab]

Mooi filmpje Ab van het beladen van je wagons


mvg Sjaak