Deze baureihe is een verzameling van gelijksoortige locomotieven met de volgende onder series. De Pfälzische T5 werd Baureihe 94.0, de Württembergische Tn werd Baureihe 94.1, de Preußische T16 werd Baureihe 94.2-4, de Preußische T16.1; werd Baureihe 94.5-17 en de Sächsische XI HT werd Baureihe 94.19-21. De bekendste locomotief uit deze serie is wel de T16.1. De verschillen met de T16 of serie 94.2-4 zijn technisch bezien gering, maar uiterlijk erg afwijkend door onderdelen op de ketel en de lengte van de waterkasten. Bijna alle locomotieven zijn gebouwd door de firma Schwartzkopff.
Dit type locomotief werd veel gebruikt in streken met steile hellingen. De daar gebruikte locomotieven kregen in 1923 de Riggenbach-tegendrukrem. De T16.1; werd gebruikt als rangeer locomotief en verdrong de tandradbaan locomotieven op de lijnen tot 17t asdruk omdat daar de T20 niet gebruikt kon worden. In 1911 reed dit type locomotief op hellingen met een stijgingspercentage van 66,67‰ en bleef dit doen tot 1974. De DRG heeft veel geëxperimenteerd met deze machine en daardoor zijn er veel uiterlijke afwijkingen mogelijk.
In het Merkbuch für die Fahrzeuge der Reichsbahn uitgave 1924 staat op bladzijde 246 een tabel met km/std, Wagengewicht in t en Steigung. Hieruit kunnen we halen dat de locomotief de volgende treinmassa moet kunnen trekken;
In het vlakke land 1800t met 40km/u
op een 5‰ helling 890t met 30km/u
op een 10‰ helling 600t met 25km/u
op een 25‰ helling 280t met 20km/u
Aan de hand van bovenstaande tabel beoordeel ik de locomotief.
Het model
Daar heb ik het toch wel wat moeilijk mee. Het model wordt geleverd in de bekende plastic doos. De 7093 en 7094 zijn vrij oud, daar geen plastic velletjes, de plastic inzet als locomotiefhouder voelt fluweelachtig aan, dus geen kaal plastic. De 7886 en 7893 modellen zijn verpakt in een verzameldoos met wagons.
De 7091 heeft een plastic houder en bovenop de locomotieven een plastic velletje plastic. Ik heb nog een 709101, maar die ga ik apart bespreken omdat de aandrijving anders is, maar bij dit model ligt de locomotief op een plastic velletje en bovenop het model weer een velletje plastic ter grootte van de doos.
Is dat nu show of is dit gedaan omdat de verschillende plastic soorten elkaar aantasten? De plastic houder kan maar moeizaam uit de doos gehaald worden bij de modellen 7093 en 7094, er is geen flap waarmee dat uit de doos te trekken is. Bij het model 7091 is dit wel het geval. De handleiding is tevens onderdeel van de verpakking. Eenmaal uitgevouwen 4 foto's en een tekening. De foto's laten zien hoe je de kap verwijderd, de motor of de lampen kunt vervangen. Voor het uitwisselen van de koppeling moet je naar de vakhandelaar, dat schijnt te ingewikkeld te zijn omdat alles dan gedemonteerd moet worden. En die vakhandelaar weet dan wel hoe hij het model moet openmaken? De foto's zijn algemeen, dus het kan zo zijn dat de lamp voor de koplampen voor wel aanwezig is, maar dat de lamp voor de achterverlichting ontbreekt, er zit dan voor in de plaats een balk met twee contacten en een ontstoringscondensator. Op de achterzijde waar je met olie mag knoeien, uiteraard die van meneer Fleischmann en dat je vooral spaarzaam moet zijn. Maar ja, handleiding in Duits, Engels of Frans. Verder het bestelnummer van vervangende rubberen bandjes, hoe je dat dan moet doen wordt er niet bij verteld. Bij de 7091 is dat zwart rubber, bij de 7093 en 7094 zijn dat doorzichtige bandjes die nu dus spekglad zijn. Bij de 7091 staat er dan nog bij dat het niet geschikt is voor kinderen jonger dan 3 jaar wegens scherpe hoeken en kanten eigen aan het model en zijn functie. Dus 2 jaar en 364 dagen, jammer en 1 dag later mag de peuter los gaan, dan zijn de scherpe hoeken en kanten niet meer scherp of zo? De maximale spanning(?) staat weer duidelijk vermeldt. Technisch is er ook nog het nodige op te merken, zie hieronder.
Het model van de Br94 733
Het model ziet er goed uit, maar je kunt zien dat het model al gedateerd is. Zo is er een gietlijntje zichtbaar op de dom en de zandkasten. Alle opschriften zijn leesbaar, al moet je voor de meeste opschriften een vergrootglas erbij halen. Maar dan kun je de teksten behoorlijk goed lezen. En zo kun je dan lezen dat het model met bestelnummer 7093 met witte teksten de laatste inspectiebeurt op 01.04.32 heeft gehad, alleen dat is wel DRG tijd en eigenlijk had deze locomotief dus de bronzen DRG kleurstelling moeten hebben. Ik heb vrij veel foto's kunnen downloaden, maar niet met precies het nummer van de modellen. Alleen het DB model is terug te vinden. De kappen van de locomotieven zijn allemaal hetzelfde en rijk gedetailleerd. Wel is alles mee gegoten en een beperkt aantal details later los opgezet, te zien aan het ontbreken van dezelfde gietlijn als op de dom en zandkasten. Het heeft er veel weg van dat de Br94 1730 (modelnummer 7094 DB) model heeft gestaan, alleen zijn ten opzichte van deze gerestaureerde locomotief details anders. Op de foto zijn aan de voorkant rangeer-steps en grijpstangen te zien, deze zijn niet te zien op het model. Het probleem van de Br94 is dat veel kleine details bij elke locomotief wel weer net iets anders zijn gerangschikt. Dus alles is terug te vinden, maar soms niet zoals op het model. Bij het nameten van de wieldiameter blijkt het model te zijn uitgerust met de wielen die horen bij de Sächsische modellen, dus geen 1350mm, maar 1260mm.
Mijn kritiek ligt verder bij de aandrijving. Als je vijf assen hebt, dan moet je iets met de wielen om ook nog een R1 te kunnen rijden. Dus de stroom afnemen van de wielbanden gaat niet. Afnemen aan de achterzijde van het wiel gaat niet. Zijkant van de flens gaat niet. De enigste plek is op de flens. Omdat zeker de eerste en de laatste as een grote zijdelingse beweging toestaan zijn de stroomafnemers op de flensen grote contactvlakken om altijd contact te hebben.
Er is dus weinig ruimte tussen chassis en stroom voerende delen. En dan het probleem dat de locomotief alleen nergens last van heeft en zodra er wat aan de haak wordt gehangen in eens ander gedrag gaat vertonen van stilstaan, schokkend rijden en knipperende lampen. Dus een model open gemaakt. De voorste as heeft het contactvlak boven en de positie is zo dat dit vlak geen contact kan maken met andere metalen delen. Bij de achterste as kan het contactvlak wel in aanraking komen met het chassis. Dat komt door de te scherpe hoek met de arm, met enige beweging van de wielen blijkt het contactvlak regelmatig kort met het chassis in aanraking te kunnen komen en dit geeft een kortsluiting. Dit is dus de oorzaak van knipperende verlichting en schokkend rijden in de bochten en spontaan stilstaan op moeilijke punten. Het probleem is eenvoudig op te lossen. Maak het model open en demonteer de motor (zie de handleiding). Met een schroevendraaier met klein blad het contactvlak met de vinger iets terug buigen zodat de hoek met de arm minder wordt. Daardoor komt het contactvlak hoger te liggen en kan dan niet meer tegen het chassis stoten als de wielen bewegen. Ik denk dat met een tangetje het een te brute ingreep wordt.
Het contactvlak ligt tegen de flens van het achterwiel. Merk op de scherpe hoek met de arm.
Het contactvlak ligt tegen de flens van het achterwiel. Merk op de minder scherpe hoek met de arm. Onder de knik is nog het streepje van het chassis zichtbaar waartegen het contactvlak soms aanleunde met kortsluiting tot gevolg.
Het kan dan nog voorkomen dat er armen met contactvlakken niet altijd op de flens van het wiel drukken. Probeer dan met een kleine schroevendraaier heel voorzichtig de arm iets naar onderen te buigen. Het is echt een heel kleine correctie, dus doe dit met beleid. Het materiaal kan namelijk niet te vaak gebogen worden omdat je dan een onderdeel afbreekt. Zo heb ik tot nu toe drie modellen "behandeld" en die rijden nu veel beter dan van voor de ingreep.
De testrun
Het model met bestelnummer 7091 weegt 51 gram, met dit model heb ik de uiteindelijke test gedaan na de modificatie (zie hierboven). De locomotief is beproefd op mijn stokoude testbaan en op mijn trekkracht testbaan. De stokoude testbaan heeft allerlei rariteiten, er zit een boog in met een radius <R1(182), R1(194,6) en R2. Verder twee meegebogen wissels R1/R2 met de scherpe kanten tegen elkaar. Bogen die direct aansluiten op een Engels wissel. Allemaal ingrediënten waarop een locomotief of wagon soms de mist in kan gaan. Deze locomotief heeft geen enkel probleem met alle rariteiten op mijn stokoude testbaan.
Op de trekkracht testbaan is er getest met de Arnold Ass 7095 transformator. Parallel aan de aansluiting van de rails is een DMM verbonden om de spanning af te lezen. De locomotief eerst wat rondjes alleen laten rijden. Daarna werd er een testsleep aan de haak gehangen oplopend tot 49 wagons. De tijd werd genoteerd en met een programma worden dan de snelheden uitgerekend. De stijging en daling op de trekkracht testbaan loopt van 0,1% (1‰) tot en met 1,4% (14‰), gecontroleerd met een digitale hoekmeter. De uitkomsten zijn van na de modificatie.
trekkracht testbaan
Die sleep wagons bestaat uit door mij afgekeurde wagons. Ik wil een periode II baan bouwen en daar horen dan geen wagons uit periode III of nog later op rond te rijden. Ook zijn er wagons van de verkeerde maatschappij die nog niet bestond in periode II. De wagons in kwestie zijn over het algemeen Roco wagons die destijds goedkoop in de aanschaf waren. Als je begint moet je wat, vandaar. Dus deze afgekeurde wagons kunnen mooi dienst doen als testsleep. Als je precies wil weten welke wagons dat zijn dan kan dat, in dit draadje https://www.n-spoorforum.nl/viewtopic.p ... 07#p275807 kun je dat zien. De conducteurs wagen doet niet meer mee omdat de koppeling niet goed werkt.
Analoog
In de handleiding staat dat de spanning loopt van 4Volt t/m 14Volt gelijkspanning, de trafo gaat niet verder dan 13,5Volt (gevolg van 220 naar 240 als netspanning). Deze transformator heeft in het lage bereik een niet zuivere gelijkspanning, dit heeft tot gevolg dat de motor blijft draaien op lage tot zeer lage snelheden. Met 13,8Volt gaat de locomotief als een TGV over de baan, maar liefst omgerekend 290,67km/u. Het minimum voltage waarbij de locomotief nog vooruit komt is ongeveer 3,05Volt, dit geeft een snelheid van 17,20km/u. Met een sleep van 40 wagons (equivalent van 1200t) haalt de trein bij een baanspanning van 13,32Volt gemiddeld 159,6km/u, dat is heel veel harder dan in het echt. De regelaar teruggebracht naar ongeveer 7,95Volt. Met een sleep van 40 wagons rijd de trein dan gemiddeld 84,39km/u. Ook nog even geprobeerd met een nog lagere spanning. Bij 4,50Volt en 33 wagons als sleep rijd de trein gemiddeld 39,13km/u. Nog steeds te hard. Bij het nog verder omlaag brengen van de spanning moesten er 3 wagons af omdat anders de locomotief na de eerste boog-tegenboog tot stilstand kwam. De spanning was nu 3,9Volt t/m 4,10Volt. De trein rijd dan gemiddeld 24,54km/u. Dergelijke cijfers kreeg ik ook met het tweede model met bestelnummer 7091. De wielen zijn licht gebruneerd en daardoor is de locomotief gevoelig voor vuile rails. Op een aantal punten op de baan stopte de locomotief en bij inspectie bleek daar dan vuil op de rails te liggen.
Met de locomotief uit set 7886 is nog getest met 49 wagons aan de haak. Echter van de machinist kreeg ik lichtseinen dat het wel meer dan genoeg was. Daarmee kom ik bij het punt dat de spanningsvariatie enorm was tijdens de testen. Dat kan alleen als de motor dus veel stroom trekt en het draadje dit net niet kan leveren. Met een dikkere draad had mogelijk de motor defect geraakt. Ik moet daar nog verder mee aan de slag. Het probleem met de toegepaste motor is dat je slecht bij de collector kan komen, dus even controleren of er koolstof tussen de lamellen zit wordt moeilijk. De locomotieven met bestelnummers 7093 en 7094 zijn ook getest. Met een baanspanning van ongeveer 4,7Volt slipte de wielen al door met een last van 11 wagons. Dus hier zullen de locomotieven eerst moeten worden voorzien van nieuw rubber.
Het rapportcijfer
In het verleden zijn er al testen geweest waarbij rapportcijfers werden gegeven. Dit rapportcijfer is voor de Fleischmann met bestelnummer 7091. Bij trekkracht heb ik de waardering gewijzigd in maximaal 3 punten, extra trekkracht een bonuspunt, minder trekken dan in het echt een aftrek punt. De reden daarvoor is dat de trekkracht te veel het stempel drukte op de eind beoordeling. In de vorige testen kan ik die toevoegen, maar omdat de score daar goed was zal dat op het totaal niet gaan veranderen. Met de nieuwe opstelling kom ik tot het volgende;
Details 9,17
Bouwkwaliteit 5,00
Bedrukking 9,00
Loopeigenschappen 7,50
Bochtengedrag 10,00
Snelheid 10,00
Trekkracht analoog 6,67
Trekkracht digitaal nvt
Totaal indruk 8,19
Door de manier van noteren in een rekenprogramma wordt enige subjectiviteit onderdrukt omdat genoemde onderdelen bestaan uit meerdere meetpunten. Er zijn wat zaken die een verklaring behoeven. Details 9,17 omdat de wielen te klein zijn, maar dat valt alleen op als je gaat meten. Bouwkwaliteit een 5,00 omdat de wielen te klein zijn en omdat de handleiding een ander model bespreekt dan wat er in de doos zit. Daarnaast is de handleiding onvolledig. Ook is het model iets te kort, maar dat valt voor mij nog binnen de toleranties met -1,38%. Bedrukking een 9,00. Bijna alles is leesbaar, maar bij de hele kleine teksten lopen enkele tekens door het drukproces dicht. De loopeigenschappen zijn gewaardeerd met een 7,50 omdat de locomotief ondanks 10 wielen gevoelig is voor vuil, meer dan verwacht bij een dergelijk model. Bochtengedrag een 10,00 omdat alle rariteiten zonder problemen werden doorlopen. Snelheid een 10,00, locomotief gaat veel harder, maar dat is prima te temperen met de spanningsregelaar. Voor trekkracht had ik een probleem. Deze machine had richting de 60 wagons moeten kunnen trekken op het vlakke land, met enige stijging nog steeds wagongewichten die beduidend hoger waren dan gemeten. Maar de gemeten wagongewichten vallen ook binnen de tabel (Merkbuch für die Fahrzeuge der Reichsbahn uitgave 1924 bladzijde 246) zodra de stijging meer is dan 4 á 5‰, dan trekt het model het wagongewicht met een hogere snelheid. Het rapportcijfer voor trekkracht is daarom een 6,67 geworden. Bij elkaar komt de totale waardering uit op een 8,20. Had ik de oplossing zoals hierboven beschreven niet gevonden dan had de waardering onder de 5 uitgekomen.
