De Baureihe 38 is een verzameling van locomotieven met de asindeling 2'C. De locomotieven hebben dezelfde kenmerken, maar lijken in uiterlijk soms heel verschillend. De indeling is als volgt, Baureihe 38.0 is de Bayerische Staatsbahnen P3/5N, Baureihe 38.2-3 is de Sächsische XII H2, 38.4 is de Bayerische Staatsbahnen P3/5H, Baureihe 38.10-40 is de Pruisische P8, Baureihe T38.10-40 is eveneens de Pruisische P8 gecombineerd met een aangedreven tender en de Baureihe 38.70 is de Badische Staatsbahnen IV e2-6. De Baureihe 38 is vooral bekend geworden door de P8 die in grote aantallen is gebouwd.
De locomotief had uiteindelijk zeer goede rijeigenschappen, was zuinig en betrouwbaar. Door de niet optimaal uitgelijnde heen en weer gaande massa's had de locomotief een onrustige loop boven de 100km/u. Daarom mocht de locomotief uiteindelijk niet harder dan 100km/u. De P8 heeft door heel Duitsland gereden en ging ook regelmatig de grenzen over. De locomotief werd ingezet voor reizigerstreinen, maar was sterk genoeg om ook nog goederenwagons mee te nemen. Door de geringe asdruk was dit een ideale machine voor de neven baantrajecten waar de locomotief zowel voor reizigerstreinen als goederentreinen werd ingezet. Ook tot ver na de oorlog was deze locomotief de ruggengraat van het spoor en mag zeker op een periode II en III modelbaan niet ontbreken.
In het Merkbuch für die Fahrzeuge der Reichsbahn uitgave 1924 staat op bladzijde 179 een tabel met km/std, Wagengewicht in t en Steigung. De tabel bestaat uit twee delen, Personenzug en D-Zug. Hieruit kunnen we halen dat de locomotief de volgende treinmassa moet kunnen trekken;
Tabel Personenzug
In het vlakke land 265t met 100km/u
op een 5‰ helling 120 met 95km/u
op een 10‰ helling 100t met 80km/u
op een 20‰ helling 100t met 50km/u
op een 25‰ helling 95t met 40km/u
Tabel D-Zug
In het vlakke land 300t met 100km/u
op een 5‰ helling 90 met 100km/u
op een 10‰ helling 100t met 80km/u
op een 20‰ helling 100t met 50km/u
op een 25‰ helling 90t met 40km/u
Aan de hand van bovenstaande tabel beoordeel ik de locomotief.
Het model
Het model is tweedehands aangekocht. Dus ik kan geen opmerkingen maken over de niet aanwezige handleidingen en andere documenten. Het model wordt geleverd in de bekende plastic doos. De Br 38.10-40 met bestelnummer 7159 ligt in een gladde plastic houder en bovenop het model een velletje plastic ongeveer ter grootte van de doos. De handleiding is tevens onderdeel van de verpakking en aan de bovenkant zit een flap waarmee je de plastic houder uit de doos kunt tillen. Eenmaal uitgevouwen 3 foto's en 8 tekeningen. Op de achterzijde 1 foto en een gebruiksaanwijzing in 7 talen. Een A6 papiertje met EMV-aanwijzingen, een materie zo ingewikkeld dat je het net zo goed kunt overslaan, bovendien achterhaald door de digitalisering. De algemene handleiding laat middels foto's zien hoe je de kap en de motor verwijderd, de lamp kunt vervangen of hoe je de koppeling kunt uitwisselen. Op de achterzijde hoe je het model kan smeren. Het uitwisselen van de koppeling instructies laat alleen zien hoe je dat doet aan de tender zijde, geen woord over de voorzijde. Het model heeft geen achterverlichting, wel zit er "glas" in de achterlampen, dus micro leds zou kunnen bij een eventuele ombouw naar digitaal. De handleiding is verder in Duits, Engels of Frans. Op de achterzijde dat het model niet geschikt is voor kinderen jonger dan 4 jaar. Bij dit model mag je de locomotief weggooien maar niet de verpakking, ze hebben bij Fleischmann toch wel rare ideeën. De maximale spanning van 14 Volt gelijkspanning staat weer duidelijk vermeldt. Technisch is er ook nog het nodige op te merken, zie hieronder.
Het model van de Br38 1373
Het model ziet er goed uit, maar je kunt zien dat het model al gedateerd is. Zo is er een gietlijntje zichtbaar op de dom en de zandkasten. Alle opschriften zijn leesbaar, al moet je voor de meeste opschriften een vergrootglas erbij halen. Maar dan kun je de teksten behoorlijk goed lezen. Ik heb vrij veel foto's kunnen downloaden, maar niet met precies het nummer van dit model. Wel is daaruit naar voren gekomen dat op de tender de nodige opschriften ontbreken. Ook is de ene zijde beter afgedrukt dan de andere kant waarbij een teken helemaal is weggevallen. Als het model op de rails staat zul je dat niet kunnen waarnemen. De kap van de locomotief is rijk gedetailleerd. Wel is alles mee gegoten en een beperkt aantal details later los opgezet, te zien aan het ontbreken van dezelfde gietlijn als op de dom en zandkasten. Het probleem van de Br38 is dat veel kleine en soms middelgrote details bij elke locomotief wel weer net iets anders zijn gerangschikt of totaal ontbreken. Dus alles is terug te vinden, maar soms niet zoals op het model. Bij het nameten van de wiel diameters blijkt dat de grootste afwijking bij de loopwielen is met -0,8%. Het valt dus allemaal binnen de toleranties. Dat kan niet gezegd worden van de totale lengte, deze wijkt bijna +5% af. Daar ben ik aan de hand van een tekening nog mee verder gegaan. De locomotief alleen, dus zonder tender, wijkt met +2% af. De tender wijkt ruim 5% af. Dan blijkt dat de wielen van de tender ongeveer 5,7% te groot zijn, daar komt dan nog de flens bij om het op de rails te houden. Als ik de tender bekijk is er ruimte genoeg, maar het zou wel eens kunnen afhangen van de omvang van de tandwielen, die zijn best wel klein en alle assen worden aangedreven waarbij de wielen van de buitenste assen voorzien zijn van rubber.
Mijn kritiek ligt bij de stroomopname van de locomotief. Alleen de grote aandrijfwielen zijn voorzien van stroomafnemers. De loopwielen zijn van binnen van plastic en alleen een stroomafnemer op de rand van de flensen zou kunnen, maar door de wijze van ophanging wordt dat dan erg kwetsbaar. De twee binnenste assen van de tender zijn voorzien van plastic wielen met een metalen wielband/flens. Het probleem hier is dat deze zijn gemonteerd in een metalen blok en er is geen ruimte voor een stroomafnemer constructie. Dit heeft tot gevolg dat de afstand van de grote aandrijfwielen net iets kleiner is dan de lengte van een plastic kruisstuk bij meegebogen wissels. Als het model was voorzien van een vliegwiel of een hulp condensator zou er niets te merken zijn, maar door het ontbreken van dit soort voorzieningen wil de locomotief wel eens gaan stil staan op precies het kruisstuk als de snelheid laag is. Ik heb vier modellen Br38, en alleen dit model heeft dit probleem. Leeftijd?, slijtage? In ieder geval een hint richting gemetalliseerde kruisstukken.
De testrun
Het model met bestelnummer 7159 weegt gemeten 82 gram. De locomotief is beproefd op mijn stokoude testbaan en op mijn trekkracht testbaan. De stokoude testbaan heeft allerlei rariteiten, er zit een boog in met een radius <R1(182), R1(194,6) en R2. Verder twee meegebogen wissels R1/R2 met de scherpe kanten tegen elkaar. Bogen die direct aansluiten op een Engels wissel. Allemaal ingrediënten waarop een locomotief of wagon soms de mist in kan gaan. Deze locomotief heeft op lage snelheden alleen een probleem met de meegebogen wissels en met name de lengte van het kruisstuk. Dit model ging daar niet betrouwbaar overheen en had de neiging om op het kruisstuk tot stilstand te komen. Beetje meer snelheid gaf dan geen problemen.
Op de trekkracht testbaan is er getest met de Arnold Ass 7095 transformator. Parallel aan de aansluiting van de rails is een DMM verbonden om de spanning af te lezen. De locomotief eerst wat rondjes alleen laten rijden. Daarna werd er een testsleep aan de haak gehangen oplopend tot 10 Rheingold rijtuigen of 8 Hecht rijtuigen/bagagewagon//postwagon. De tijd werd genoteerd en met een programma worden dan de snelheden uitgerekend. De stijging en daling op de trekkracht testbaan loopt van 0,1% (1‰) tot en met 1,7% (17‰, kort traject in de linker boog), gecontroleerd met een digitale hoekmeter.
trekkracht testbaan
De keuze voor Rheingold rijtuigen is een suggestie van Sander (@Sibbesuisje). Deze rijtuigen zijn standaard voorzien van verlichting. De stroomafname gaat via veertjes die tegen de as drukken. Dit geeft een betrouwbare stroomafname en de extra weerstand is minimaal en een stuk lager dan de standaard slepers. De wagons uit de Hechtserie zijn (nog) niet voorzien van verlichting. Met deze rijtuigen wil ik later ook op mijn eigen baan gaan rijden. Als je precies wil weten welke wagons dat zijn dan kan dat, in dit draadje viewtopic.php?p=276706#p276706 kun je dat zien.
Analoog
In de handleiding staat een beetje verstopt in het midden dat de spanning loopt van 4Volt t/m 14Volt gelijkspanning, de trafo gaat niet verder dan 13,5Volt (gevolg van 220 naar 240 als netspanning). Deze transformator heeft in het lage bereik een niet zuivere gelijkspanning, dit heeft tot gevolg dat de motor blijft draaien op lage tot zeer lage snelheden. Ik heb deze locomotief niet voluit over de testbaan kunnen sturen. Met railspanningen van meer dan 10Volt kreeg de locomotief de neiging om in bogen om te vallen. Ik heb dat dus niet opgezocht, daarvoor is het te duur. Met slechts 9,0Volt gaat de locomotief ook al als een TGV over de baan, maar liefst omgerekend gemiddeld 227,91km/u. Het minimum voltage waarbij de locomotief nog vooruit komt is ongeveer 2,7Volt, dit geeft een gemiddelde snelheid van 14,43km/u.
Met een sleep van 10 Rheingold rijtuigen (equivalent van 520t) haalt de trein bij een baanspanning van 12,5Volt gemiddeld 201,24km/u, dat is heel veel harder dan in het echt. De regelaar teruggebracht naar ongeveer 6,1Volt. Met een sleep van 10 Rheingold rijtuigen rijd de trein dan gemiddeld 54,65km/u. Omdat de hellingen op mijn testbaan variëren van 0,1% (1‰) tot en met 1,7% (17‰) valt dit helemaal in de tabel. Ook nog even geprobeerd met een nog lagere spanning. Bij ongeveer 4,4Volt rijd de trein gemiddeld 6,54km/u, maar de motor tender heeft het dan wel moeilijk en ook vuil op de rails gaat dan een rol spelen.
De set met Hecht wagons/rijtuigen (equivalent van 340t) heb ik op 9,9Volt getest vanwege het risico dat de locomotief zou omkieperen. De snelheid was constant met 290,67km/u. Veel te hard. Af en toe kreeg ik het idee dat als je tegen de locomotief zou zeggen dat er acht wagons aan de haak hingen hij terug zou zeggen nee hoor, ik heb niks aan de haak. De set met Hecht wagons/rijtuigen ook nog geprobeerd bij de lagere spanning van 3,3Volt-3,5Volt. De trein haalt dan een gemiddelde snelheid van 28,27km/u en dat valt binnen de tabel.
Het rapportcijfer
In het verleden zijn er al testen geweest waarbij rapportcijfers werden gegeven. Bij trekkracht heb ik de waardering gewijzigd in maximaal 3 punten, extra trekkracht een bonuspunt, minder trekken dan in het echt een aftrek punt. De reden daarvoor is dat de trekkracht te veel het stempel drukte op de eind beoordeling. In de vorige testen kan ik die toevoegen, maar omdat de score daar goed was zal dat op het totaal niet gaan veranderen. Met de nieuwe opstelling kom ik tot het volgende;
Details 9,67
Bouwkwaliteit 7,25
Bedrukking 8,00
Loopeigenschappen 7,50
Bochtengedrag 9,00
Snelheid 10,00
Trekkracht analoog 13,33
Trekkracht digitaal nvt
Totaal indruk 9,25
Door de manier van noteren in een rekenprogramma wordt enige subjectiviteit onderdrukt omdat genoemde onderdelen bestaan uit meerdere meetpunten.
Er zijn wat zaken die een verklaring behoeven. Details 9,67 omdat gietlijnen zichtbaar zijn. Bouwkwaliteit een 7,25 omdat de lengte niet klopt met een gemiddelde afwijking van 5%, de handleiding niet verteld hoe je het rubber vervangt en de wielen van de tender te groot zijn met een afwijking van 5,76%. Bedrukking een 8,00. Bijna alles is leesbaar, maar bij hele kleine teksten ontbreken tekens. Verder heb ik de indruk dat het onvolledig is. De loopeigenschappen zijn gewaardeerd met een 7,50 omdat de locomotief op slechts 6 wielen stroom af neemt en daardoor een probleem heeft met de langere kruisstukken in wissels. Daardoor is de locomotief ook gevoelig voor vuile rails. Bochtengedrag een 9,00 omdat de locomotief niet door twee meegebogen wissels op afslaand komt. Snelheid een 10,00, locomotief gaat veel harder, maar dat is prima te temperen met de spanningsregelaar. Voor trekkracht had ik een probleem. De locomotief kon niet voluit met een sleep van 8 Hecht rijtuigen vanwege het risico dat de locomotief zou omkieperen. Met getemperde snelheid worden gemeten wagongewichten ruimschoots gehaald en vallen binnen de tabel (Merkbuch für die Fahrzeuge der Reichsbahn uitgave 1924 bladzijde 179). Het rapportcijfer voor trekkracht is daarom een 13,33 geworden. Bij elkaar komt de totale waardering uit op een 9,25.
Ombouwen naar digitaal
Als je de locomotief opent zul je zien dat de ruimte niet overweldigend is. Ik heb een paar ruimten opgemeten, de maten zijn ongeveer omdat mijn digitale schuifmaat niet overal direct bij kan, de opgegeven maten zijn dus een uitkomst uit een berekening. Tussen de uitbouw in de machinisten ruimte en de ketel zit een kleine lege ruimte met de maten 9,42mm breed, 3,01mm diep en in het midden 10,27mm hoog en aan de zijkanten 7,13mm hoog. Er zijn inmiddels decoders die in deze ruimte zouden moeten kunnen passen zoals de D&H PD05A (5,2×8,0×2,5mm), Zimo MX615 (8,2x5,7x2mm) of MX616 (8x8x2,4mm). De binnenzijde van de ketel achter de lamphouder heeft een doorsnede van 9,9mm, daar past bijvoorbeeld een oortelefoon speaker in. Bij de Action hebben ze soms oortelefoons voor €0,75. Je breekt dan met een tang voorzichtig de behuizing open en je hebt dan twee speakers die prima inzetbaar zijn voor onze modellen. Je moet nu een beetje geluk hebben. Er zijn speakers die net te groot zijn >10mm doorsnede en speakers die 9,8mm doorsnede hebben. Als je het niet aandurft..., je kunt altijd in serie met de luidspreker plus aansluiting een 8,2Ohm 250mW weerstandje solderen. Die pikt dan wel een ruimte in van 6,5mm x 2,3mm, dit zou nog kunnen voorin de ketel. Voordeel is dan wel dat je je dure sound decoder niet kan opblazen. Het wachten is alleen op een sound decoder met de maat van de vorengenoemde decoders.
Gewijzigd 18-2-24 toegevoegd maten decoders en reden van waarom weerstand tussen uitgang sound decoder en speaker.